Introdución
O Concello da Pobra do Brollón sitúase na comarca da Terra de Lemos, ao sur da provincia de Lugo e a 60 quilómetros da capital provincial. É un territorio de 1.551 habitantes no ano 2022, que conta cunha superficie de 176,71 quilómetros cadrados. Presenta un grao de urbanización de Zona Pouco Poboada, segundo o Instituto Galego de Estatística.
Pertence ao Grupo de Desenvolvemento Rural Limia-Arnoia (GDR6).
Poboación e estrutura demográfica
A poboación da Pobra do Brollón presenta unha diminución constante da súa poboación dende 1991 ata 2022, cun descenso duns 1.720 habitantes. Esta cifra supón unha redución do 52,6%, o que corresponde a unha perda de 56 habitantes cada ano de media. Este descenso supera notablemente os descensos do 1,5% rexistrados para Galicia e os descensos do 15,7% observados na provincia de Lugo durante o mesmo período.
Na última década, de 2012 a 2022, rexistrouse un descenso poboacional menos acusado na Pobra do Brollón, cun -21%, e en Lugo, cun -7%, fronte ao galego, cun -3,3%. Este fenómeno subliña a tendencia á perda xeneralizada de poboación e a un desequilibrio demográfico territorial, especialmente evidente no rural.
O descenso demográfico da Pobra do Brollón coincidiu con cambios na distribución por idades, producíndose un progresivo envellecemento da súa poboación. Aínda que todos os grupos de idade experimentaron descensos significativos entre 2002 e 2022, con perdas do 30% ao 55%, a tendencia diminuíu notablemente durante a última década. O colectivo máis afectado pola perda de poboación foron os mozos menores de 16 anos, cun descenso do 33%. O segundo colectivo máis afectado foi a poboación en idade de traballar, un 24%. As persoas maiores de 64 anos do municipio diminuíron un 17%, restando ao grupo 150 persoas.
O envellecemento demográfico reflíctese claramente na estreiteza da base da pirámide poboacional e no notable engrosamento da cima, así como nun aumento da idade media. Na Pobra do Brollón a idade media dos habitantes en 2022 sitúase lixeiramente por encima dos 60 anos. Facendo unha distinción por sexo, a idade media das mulleres chega aos 62 anos, mentres que a dos homes é de case 59 anos.
O índice de dependencia global (IDG) na Pobra do Brollón alcanzou o seu punto máis alto en 2016, rexistrando o 113%, desmarcándose do nivel galego como provincial, cun 59% e 62,7% respectivamente. A partir dese ano, comeza a diminuír ata situarse finalmente no 110,2% en 2022, mentres que o IDG galego e provincial sitúase no 62% e no 65,8%. En síntese, nos últimos anos amosa unha tendencia desfavorable caracterizada polo aumento da proporción de persoas dependentes en relación á poboación en idade de traballar, que é menor que a poboación de 64 anos no último ano.
Economía
A evolución do PIB presenta similitudes coa observada no conxunto de Galicia e a provincia de Lugo. Durante a década de 2010, as taxas de crecemento oscilaron entre valores negativos e positivos, destacando especialmente o período de 2014 a 2016, no que o PIB experimentou un incremento do 7%. Posteriormente, obsérvase un cambio de tendencia, mantendo taxas de crecemento negativas ata o ano da pandemia. A pesar diso, presenta un descenso do PIB de só un -0,94% ao longo da década de 2010, a diferenza da contracción do -2% rexistrada para Galicia e case -4% en Lugo. En 2020, o PIB municipal estaba en 23,83 millóns de euros.
Entre 2018 e 2020, o PIB contraeu nos tres niveis territoriais, rexistrando un descenso do -2,6% na Pobra do Brollón, moi por debaixo das reducións observadas en Galicia, cun -7,7%, e Lugo, cun -7,2%. Posteriormente, o conxunto de Galicia presentou unha recuperación do PIB total, cun crecemento do 10,5% ata 2022.
A Renda Bruta Dispoñible (RBD) amosa ao longo do período analizado de 2002 a 2020, períodos de notable crecemento, principalmente entre 2002 e 2007, onde o concello incrementou o seu RBD un 19,5%, ata alcanzar a cifra de 14.261 euros por habitante. A partir dese momento baixa nos tres territorios ata 2014, cando marcan un cambio de rumbo e medran ata o estalido da pandemia. En 2020, a RBD por habitante da Pobra do Brollón situouse en aproximadamente 13.480 euros, rexistrando un crecemento do 5%, en contraste coas caídas do 3% e do 1,8% en Galicia e Lugo respectivamente. A nivel global, os ingresos do municipio aumentaron un 13% durante o período analizado, un crecemento superior ao 10% rexistrado nos concellos rurais e ao 6,7% nos concellos urbanos.
Usando o rexistro de afiliacións á seguridade social como unha estimación do emprego municipal, entre os anos 2011 e 2022, a Pobra do Brollón experimentou unha redución do 12,4% no total de afiliacións, mentres que a nivel provincial apenas houbo variacións e a nivel galego o número de afiliacións aumentou un 8%.
Obsérvase un importante descenso de afiliados no sector primario no municipio, en liña coas reducións experimentadas tanto a nivel provincial como autonómico. O sector primario da Pobra do Brollón perdeu un 44,4% de afiliados, unha redución superior á experimentada en Galicia e no conxunto de Lugo, que se aproximaron ao 20% en ambos os casos. Este sector sitúase como o sector produtivo con menor proporción de afiliacións do municipio, recollendo o 15,6% destas, similar ao 11,6% que recolle na provincia de Lugo e superior á pequena porcentaxe de Galicia, cun 5,2%.
O sector secundario tamén experimenta unha redución das afiliacións no municipio, como ocorre en Lugo, perdendo en ambos os casos arredor do 11% dos afiliados, mentres que en Galicia redúcense un 3%. Este sector ten unha proporción moi similar en Lugo e no municipio: arredor do 18% das afiliacións, algo por debaixo do 21% de Galicia.
O sector terciario gaña peso cun incremento do número de afiliados do 0,33%, cifra que se aliña co incremento observado no conxunto de Galicia, cun 14%, e no conxunto de Lugo, cun 9,6 %. Este é nos tres casos o sector con maior proporción de afiliacións, recollendo arredor do 70% das afiliacións nos tres niveis territoriais.
Estes resultados apuntan a que tanto a economía local como a autonómica poderían ter experimentado un menor impacto durante a pandemia, grazas á estrutura produtiva onde o sector agroalimentario ten un maior peso no total de afiliacións, especialmente no caso da economía do municipio.
En 2022, a Pobra do Brollón tiña unha taxa de actividade do 61%. A taxa de paro do municipio presenta un descenso paulatino dende o 17% de 2011, que posteriormente aumenta ata alcanzar o 21,3% en 2013 e remata no 12% en 2022. Ao longo do período analizado, A Pobra do Brollón experimentou un notable crecemento das taxas de emprego e actividade, superando notablemente as cifras rexistradas tanto a nivel autonómico como provincial. A taxa de ocupación da Pobra do Brollón presenta unha dinámica de crecemento similar á observada nos conxuntos territoriais: tras alcanzar o seu punto máis baixo ao inicio do período, cun 50%, experimentou un crecemento consistente ata o ano 2019 , situándose no 61,6%. Aínda que experimentou un leve cambio de rumbo, volveu aumentar ata o 61,2% en 2022, moi por riba das cifras rexistradas en Galicia e Lugo nese mesmo ano (47%).
Recursos enerxéticos
A Pobra do Brollón conta cunha importante infraestrutura enerxética baseada en fontes renovables, en concreto hidráulica e solar fotovoltaica. A potencia instalada de enerxía hidráulica é de 1,558 MW en 2022. Así mesmo, conta con aproximadamente 601 quilovatios de enerxía solar fotovoltaica instalada. Non obstante, unha maior diversificación das fontes de enerxía renovables é fundamental para reforzar a resiliencia enerxética do municipio e maximizar o seu potencial económico. A expansión doutras formas de enerxía renovable, como a eólica ou a biomasa, non só contribuiría a reducir a dependencia dunha soa fonte, senón que tamén podería xerar novas oportunidades económicas e laborais na zona.
O consumo eléctrico da Pobra do Brollón en 2023 foi de 3.348,66 MWh. O consumo residencial foi de 2.219,03 MWh. O consumo dos servizos, incluídos os municipais, foi de 831,40 MWh. A industria consumiu 298,2 MWh.